[Cytadela] Luka w klasyfikacji dziur

Home

Odszkodowanie za dziurę w drodze

http://www.esa.int/images/XMM_medium_mass_blackhole_20May09_Heidi_Sagerud_L.jpgCzarne dziury to prawdziwe pere�ki dla wszystkich zajmuj�cych si� pisaniem o astronomii – nie do��, �e ciesz� si� sporym zainteresowaniem astronom�w, serwuj�cych w zamian relatywnie cz�sto nowe rewelacje na ich temat, to sama wzmianka o tajemniczych i przera�aj�cych obiektach potrafi czasem przyci�gn�� do tematu osobnik�w, kt�rym na co dzie� nie ca�kiem po� drodze z kosmicznymi zagadnieniami. Kr�tko m�wi�c – czarne dziury to z�ote kury dla popularyzator�w astronomii.

Mimo jednak ogromnego zainteresowania czarnymi dziurami ze strony naukowc�w i niezliczonych prac badawczych, zg��biaj�cych tajniki tych kosmicznych potwor�w, nasza wiedza na ich temat ci�gle jest ograniczona i daleko jej do kompletno�ci. Jedn� z najpilniejszych zagadek, czekaj�cych na rozwi�zanie, jest kwestia ziej�cej pustk� luki w klasyfikacji czarnych dziur – luki, kt�ra by� mo�e obecnie zosta�a w ko�cu zape�niona.

Poniewa� jaki� czas ju� nie pisa�em o czarnych dziurach (dla zainteresowanych polecam jednak w szczeg�lno�ci moje wpisy tutaj, tutaj i jeszcze tutaj), warto jak s�dz� kr�tko przypomnie� w czym w og�le jest problem. Czarne dziury jako takie powstaj� w zasadzie wtedy, gdy bardzo masywna gwiazda ko�czy swoje niezbyt d�ugie (w por�wnaniu chocia�by ze S�o�cem, kt�re jest wzgl�dnie ma�� gwiazd�) �ycie i postanawia wyzion�� ducha – ze wzgl�du na jej olbrzymi� mas� nie odbywa si� to zbyt spokojnie – prawa fizyki prowadz� do grawitacyjnej zapa�ci wypalonego obiektu, kt�ra nie mo�e zosta� ju� nijak powstrzymana – powstaje czarna dziura, osobliwo��, kt�rej masa waha si� zazwyczaj od kilku do kilkudziesi�ciu mas s�onecznych. W ten spos�b powstaj� czarne dziury, kt�re nazwa� mo�emy “gwiazdowymi” – obiekty, kt�re w klasyfikacji czarnych dziur zajmuj� najni�szy stopie� drabiny pod wzgl�dem wielko�ci.

Na samym szczycie tej�e drabiny znajduj� si� tzw. supermasywne czarne dziury, gigantyczne obiekty o masach si�gaj�cych wielu miliard�w mas s�onecznych, rezyduj�ce w j�drze niemal ka�dej galaktyki. Ewolucja supermasywnych czarnych dziur, w przeciwie�stwie do “maluczkich”, jest ci�gle mocno kontrowersyjn� spraw� – nie wiemy niestety, w jaki spos�b tak olbrzymie obiekty mog� w og�le powstawa�, mo�emy jedynie wysnuwa� mgliste podejrzenia, �e dochodzi do tego w efekcie “zlewania” si� pomniejszych dziur w jeden olbrzymi konglomerat.

Trudno jednak by�oby uwierzy�, �e czarna dziura o masie miliard�w S�o�c powstaje w ka�dej galaktyce z po��czenia si� ze sob� milion�w dziur “gwiazdowych”. Nie wygl�da to zbyt prawdopodobnie i dlatego si�� rzeczy narzuca si� sama inna opcja -� najprawdopodobniej wielk� pustk�, wracaj�c do por�wnania z drabin�, pomi�dzy najni�szymi szczeblami a niebotycznie wysoko po�o�onymi musi wype�nia� kolejna klasa czarnych dziur.

Naukowcy podejrzewaj� od dawna, �e czarne dziury o �redniej masie (czyli, powiedzmy, od kilkuset do kilkuset tysi�cy mas s�onecznych) musz� istnie� i tylko kwesti� czasu jest ich zaobserwowanie. Jak si� jednak okazywa�o dot�d, nie by�o to tak prostym zadaniem – swego czasu pisa�em o mo�liwym odkryciu takiej czarnej dziury tutaj, jednak obserwacje te nie zosta�y ostatecznie potwierdzone. Wiele jednak wskazuje na to, �e tym razem mo�emy mie� do czynienia z prawdziwym prze�omem w tej kwestii – w renomowanym czasopi�mie naukowym “Nature” z 02. lipca ukaza� si� artyku� zespo�u naukowc�w kierowanego przez astrofizyk�w z Centre d’Etude Spatiale des Rayonnements (Francja), w kt�rym astronomowie przedstawiaj�, jak si� zdaje, do�� silne dowody na istnienie przynajmniej jednego takiego obiektu.

Korzystaj� z rentgenowskiego teleskopu kosmicznego XMM-Newton zesp�, na czele kt�rego sta� dr Sean Farrell (obecnie w Department of Physics and Astronomy w University of Leicester, Wielka Brytania) poszukiwali pocz�tkowo, jak to si� cz�sto zdarza, czego� zupe�nie innego – przeczesywali zarejestrowane przez teleskop dane pod k�tem gwiazd neutronowych i bia�ych kar��w. Natrafili tym czasem na niezwykle jasne �r�d�o promieniowania rentgenowskiego (st�d te� jego nazwa: Hyper-Luminous X-Ray Source 1, HLX-1) w galaktyce ESO 243-49, odleg�ej od nas o ok. 290 milion�w lat �wietlnych. Jednocze�nie por�wnanie uzyskanych danych z obserwacjami w �wietle widzialnym wykaza�o, �e bardzo silne �r�d�o promieniowania rentgenowskiego w �wietle widzialnym jest zupe�nie niepozorne i niczym si� nie wyr�nia. Co jednak najwa�niejsze – �r�d�o to nie znajduje si� w centrum galaktyki, jak to zwykle bywa z supermasywnymi czarnymi dziurami, a w pewnej od niego odleg�o�ci, co wyklucza “supermasywno��” czarnej dziury.

Cho� ca�kowicie wykluczy� innych alternatyw oczywi�cie nie mo�na, Farrell i koledzy s� przekonani, i� w odleg�ej galaktyce zaobserwowali czarn� dziur� o �redniej masie r�wnej oko�o 500 masom S�o�ca. W przypadku, gdy wyniki te zostan� potwierdzone w dalszych badaniach i – co wa�ne – r�wnie� z innych �r�de�, mieliby�my do czynienia z do�� wa�nym odkryciem – ogromna luka w klasyfikacji czarnych dziur zosta�aby “zatkana” i jednocze�nie teoria, wedle kt�rej supermasywne czarne dziury powstaj� z po��czenia �rednio masywnych, zyska�aby silniejsze podstawy.

Praca naukowc�w w “Nature”

�r�d�a:

Link 1

Link 2

Link 3

Link 4

Link 5

Link 6

Link 7

Link 8

Grafika: Artystyczna wizja HLX-1 w galaktyce ESO 243-49 (niebieskawa gwiazda troch� po lewej od centrum nad zgrubieniem)

�r�d�o grafiki

Credit: ESO / Heidi Sagerud
Wy�wietl pe�ny artyku�

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mizuyashi.htw.pl

Podobne

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Odszkodowanie za dziurę w drodze