[Cytadela] Komu gor�co (a komu mniej)

Home

Odszkodowanie za dziurę w drodze

http://www.esa.int/images/SP_S160_H160_L.jpgJak pewnie do�� wyra�nie widzicie to przez swoje okna (zak�adaj�c, �e nikt oczywi�cie nie mieszka w piwnicy w okna niewyposa�onej) od wczoraj przeszli�my g�adko w now� por� roku. A raczej nie widzicie – 11 stopni, wszechobecna wilgo� i konieczno�� za��czenia dzisiaj przeze mnie ogrzewania w samochodzie (sic!) spowodowa�y, �e wyczekiwana wizja lata w do�� ponury spos�b zderzy�a si� z bezlitosn� rzeczywisto�ci�. C�, by�y momenty tej wiosny, kiedy tylko burz piaskowych wypatrywa� si� chcia�o, mamy wi�c dla r�wnowagi troch�, cho� do�� ekstremalnej, och�ody. Zreszt�, jak niekt�rzy z Was wiedz�, prawdziwie gor�ce lato r�wnie� nie nale�y do moich faworyt�w, wi�c co ja w sumie marudz�.

Ale do�� o pogodzie, jeszcze tego lata b�dzie nam gor�co, to pewne jak w banku. Warto jednak rzuci� w mi�dzyczasie okiem na to, co dzieje si� w interesuj�cym nas �wiatku zakr�conych galaktyk, zderzaj�cych si� proton�w i r�norakich “ciemnych” ciemno�ci. Bo mimo �e nam nie jest pewnie w tych dniach zbyt gor�co, to z pewno�ci� nie mog� tego powiedzie� niekt�rzy, blisko powi�zaniu z kilkoma projektami, o kt�rych dzi� chcia�bym wspomnie�.

Na pewno gor�co, i to diabelsko, zrobi�o si� tydzie� temu ameryka�skim naukowcom nadzoruj�cym prac� kosmicznego teleskopu Hubble’a. Po w sumie bardzo udanej misji serwisowej sprzed miesi�ca, kiedy to astronauci w pocie czo�a wymienili szwankuj�ce elementy teleskopu i wyposa�yli go w najnowocze�niejsze instrumenty, mog�oby si� wydawa�, �e teraz przed teleskopem-staruszkiem ju� tylko spokojna staro��. Nic bardziej mylnego – tydzie� temu teleskop niespodziewanie ponownie zastrajkowa�, podnosz�c operatorom misji temperatur� wraz z ci�nieniem w drastyczny spos�b. By by�o �mieszniej usterka objawi�a si� w dopiero co wymienionych elementach, odmawiaj�c przyjmowania jakichkolwiek rozkaz�w z Ziemi i odcinaj�c dost�p do wszystkich instrument�w badawczych. Co� jednak na rzeczy jest w twierdzeniu, �e kiedy� to produkowa�o si� wytrzymalsze rzeczy… Ech…

Biednym naukowcom nie pozosta�o nic innego, jak wy��czy� dos�ownie teleskop i go zrestartowa�. Po usterce, trwaj�cej w sumie 14 godzin, nie ma w tej chwili ju� �ladu, jednak bardzo niemi�y to by� incydent – trzeba bowiem pami�ta�, �e ostatnia misja serwisowa by�a dos�ownie ostatni� i nikt ju� na orbit� si� nie pokwapi, by grzeba� ponownie w trzewiach teleskopu. Inaczej m�wi�c – je�li teraz co� naprawd� si�dzie, oznacza� to b�dzie koniec chwalebnej misji urz�dzenia. Jak si� rzek�o – na razie wszystko w porz�dku, NASA jednak g�owi si� nad tym, co usterk� spowodowa�o, przyznaj�c z rozbrajaj�c� szczero�ci�, �e nie ma o jej przyczynie zielonego poj�cia. �ciskajmy naprawd� kciuki za biednego emeryta na orbicie – w ko�cu nowe oprzyrz�dowanie mia�o przed�u�y� �ywot teleskopu o 5 kolejnych lat, nikt nic nie m�wi� o miesi�cu…

Gor�co z pewno�ci� zrobi�o si� przedstawicielom kraj�w, kt�re partycypuj� w budowie reaktora eksperymentalnego ITER (International Thermonuclear Experimental Reactor) w Cadarache we Francji. Ca�y projekt, po latach dyskusji, ruszy� trzy lata temu a atmosfera wok� niego staje si� coraz g�ciejsza i naprawd� ponura. W ubieg�ym tygodniu spotka�a si� rada kraj�w, finansuj�cych ITER, by w Japonii om�wi� bie��c� sytuacj� projektu. A ta jest nieweso�a – brytyjskie BBC oraz presti�owy magazyn “Nature” dotar�y bowiem do tzw. “przeciek�w”, wedle kt�rych wiele wskazuje na to, �e i tak gigantyczne koszta projektu (w sumie 10 mld Euro, z czego 5 mld przewidziano na faz� konstrukcyjn� a drugie 5 mld na prac� reaktora przez 20 lat) znacznie wzrosn�. M�wi si� nawet o tym, �e koszta konstrukcyjne mog� si� podwoi�, niewiele w tyle pozostan� koszta operacyjno�ci. Je�li mia�oby si� to sprawdzi�, to rzeczywi�cie m�wiliby�my o gigantycznych pieni�dzach, niespe�na 20 miliardach Euro, kt�re… no w�a�nie, kt�re mog� nie przynie�� adnych rezultat�w.

Reaktor ITER, zgodnie z zapowiedziami rady, ma ruszy� finalnie w 2018 roku (wcze�niej chyba by�a mowa o 2016), by przez osiem lat umo�liwia� naukowcom eksperymenty z fuzj� wodoru – dopiero od 2026 roku rozpocz�� si� maj� eksperymenty z fuzj� deuteru i trytu, kt�re to daj� w og�le szans� reaktorowi na wydajn� produkcj� energii. Je�li ca�a ta szalona impreza za spore pieni�dze wypali. Pojawia si� coraz wi�cej g�os�w, �e ITER to tak naprawd� wielki pieni�dzo�erny niewypa�, kt�ry nie przyniesie �adnych pozytywnych efekt�w – dla wielu fuzja w tym wydaniu wydaje si� dla nas nieosi�galna, s� te� tacy, �e fuzja w jakiejkolwiek formie nie b�dzie dla ludzko�ci osi�galna nawet przez nast�pne sto lat. Kto ma racj�, trudno w tej chwili ocenia�, faktem jednak jest, �e naukowcy buduj�cy ITER borykaj� si� bez przerwy z ogromnymi wyzwaniami technicznymi, kt�re mog� postawi� pod znakiem zapytania przysz�o�� ca�ego projektu.

Odrobin� gor�co, cho� niekt�rzy pewnie zareagowali ch�odno, zrobi�o si� pewnie fanom Wielkiego Zderzacza Hadron�w (LHC) w Genewie, kt�ry od 10 miesi�cy “le�y i kwiczy”, m�wi�c w uproszczeniu, po wielkiej wpadce z usterk�. Zim� szefostwo projektu LHC obiecywa�o, �e wszystkie problemy zostan� rozwi�zane na czas i maszyna b�dzie hula� ju� we wrze�niu tego roku. W tej chwili kierownictwo w CERN spu�ci�o troch� z tonu – trzeba si� liczy� z dwoma, trzema tygodniami op�nienia w stosunku do tego terminu – w akceleratorze protony maj� kr��y� od pa�dziernika. Nie wiem, w jakim stopniu to op�nienie powi�zane jest z zaskakuj�c� niezmiernie (dla mnie) wizyt� naszego prezydenta wraz z ma��onk� w czelu�ciach akceleratora, zostawmy jednak na boku teorie spiskowe – kierownictwo projektu powiada, �e tym razem tych dat jest ju� do�� pewne. Jakkolwiek nie napawa to zbyt wielk� ufno�ci�, nie mamy wielkiego wyboru – trzeba czeka�. Decyzj� CERN bowiem instalowany jest bajerancki zapewne nowy system zabezpiecze� (zwany QPS – Quench Protection System, cokolwiek to znaczy), kt�ry spowodowa� ma co nast�puje – gdyby, nie daj Bo�e, magnesy zn�w zawiod�y jak niemal rok temu, konsekwencje nie by�yby tak powa�ne.

Zdaniem kierownictwa CERN naukowcy zrozumieli obecnie do�� dobrze natur� zesz�orocznej usterki i wiedz�, jak jej unikn�� czy jej zapobiec. Szczerze m�wi�c nie mam powod�w, by w to nie wierzy�, jednak zaproponuj� moj� “osobist�” dat� startu LHC – b�dzie ni� rok 2010. Kto si� zak�ada?

Wszystkim wy�ej wymienionym robi�o si� zapewne gor�co z do�� nieprzyjemnych przyczyn – s� jednak i tacy, kt�rym ci�nienie skoczy�o z niek�amanej rado�ci. Jaki� czas temu pisa�em o starcie teleskopu Herschel, kt�ry zmierza obecnie do tzw. punktu Lagrange’a (L2), planowo docieraj�c tam gdzie� w po�owie lipca. Urz�dzenie nie rozpocz�o wi�c jeszcze tak naprawd� swej misji – w tej chwili trwa faza rozruchu i kalibrowania urz�dze�, mimo to teleskop przes�a� do operator�w na Ziemi pierwsze wykonane przez siebie zdj�cia. Jaka� musia�a by� rado�� naukowc�w, kt�rzy �wiadomi, i� urz�dzenie jeszcze nie jest w pe�ni funkcjonalne, ujrzeli te zdj�cia – jak si� okazuje teleskop ju� w tej chwili daje doskona�ej jako�ci zdj�cia w podczerwieni, przerastaj�c nawet oczekiwania. Wystarczy zerkn�� na tajemnicze zdj�cie u g�ry – po lewej stronie mamy “najlepsze” zdj�cie “najlepszego” dot�d teleskopu kosmicznego pracuj�cego w podczerwieni, teleskopu Spitzer’a,� po prawej jedno ze zdj�� Herschel’a. Nie trzeba chyba t�umaczy� zbyt wiele – jest o niebo lepiej, mo�na te� zerkn�� na to zdj�cie, kt�re stanowi z�o�enie kilku zrobionych w r�nych d�ugo�ciach fali.

C�, przynajmniej kto� mia� powody do rado�ci, prawda?

�r�d�a:

Link 1

Link 2

Link 3

Link 4

Link 5

Zdj�cie: Por�wnanie obrazu galaktyki M51 zarejestrowanego w tej samej d�ugo�ci fal podczerwonych (160 ?m) przez teleskop Spitzera (po lewej) i teleskop Herschel’a (po prawej)

�r�d�o zdj�cia

Credit: Left panel: NASA/JPL-Caltech/SINGS, Right panel: ESA and the PACS Consortium
Wy�wietl pe�ny artyku�

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mizuyashi.htw.pl

Podobne

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Odszkodowanie za dziurę w drodze