[Cytadela] Dorastanie galaktyk w m�odym Wszech�wiecie

Home

Odszkodowanie za dziurę w drodze

http://www.ifa.hawaii.edu/info/press-releases/BlackHole/fig1.pngNiezale�nie od tego, jak bardzo zr�nicowane mog� by� pogl�dy naukowc�w odno�nie kontrowersyjnych element�w tej wielkiej uk�adanki, jak� bez w�tpienia jest Wszech�wiat jako taki, jedno wydaje si� by� od wielu lat w zasadzie pewne, a za�arte k��tnie dotycz� tylko pomniejszych niuans�w – ten Wszech�wiat, jakim go znamy, nie istnia� wiecznie i w pewnym bardzo, bardzo odleg�ym momencie w przesz�o�ci w trakcie wydarzenia okre�lanego obiegowym zwrotem “Wielki Wybuch” dosz�o do jego kreacji. Mo�na co prawda dyskutowa� o hipotetycznej cykliczno�ci tego procesu (wed�ug kszta�tuj�cej si� w ostatnich latach alternatywnej teorii Wielki Wybuch to zjawisko, do kt�rego dosz�o ju� niesko�czenie wiele razy w przesz�o�ci), trudno jednak w g�szczu fascynuj�cych czasem pomys��w dojrze� taki, zgodnie z kt�rym sam Wielki Wybuch (w r�nych wersjach) by si� nie odby�.

Skoro ogromna wi�kszo�� naukowc�w zgadza si� co do tego, �e Wielki Wybuch jest faktem, musimy r�wnocze�nie zaakceptowa� fakt, �e z bezkszta�tnej, jednolitej “zupy” promieniowania wy�oni� si� z czasem znany nam dobrze obraz Wszech�wiata. Nietrudno zauwa�y�, �e nie mog�o najprawdopodobniej doj�� do tego w mgnieniu oka – aby z pomarszczonego kwantowymi fluktuacjami oceanu materii wy�oni�y si� miriady galaktyk zawieraj�ce nierzadko po setki miliard�w lat niezb�dny by� co najmniej jeden czynnik – czas. Cho� ewolucja galaktyk nie jest zbyt dobrze poznana i nie mamy dot�d uniwersalnego opisu proces�w, kt�ry doprowadzi�y do powstania pierwszych galaktyk Wszech�wiata przed miliardami lat, zgadzamy si� wszyscy co do tego (co sugeruj� r�wnie� dane obserwacyjne), �e pierwsze galaktyki pojawi�y si� po setkach milion�w lat od Wielkiego Wybuchu.

Rozw�j technologiczny pozwala nam dostrzega� coraz dalsze obszary Wszech�wiata, co r�wnoznaczne jest coraz bardziej zaawansowanej podr�y w czasie do czas�w, gdy Wszech�wiat by� u pocz�tk�w swego istnienia. Rejestruj�c bowiem niezwykle s�abe �wiat�o galaktyk odleg�ych o wiele miliard�w lat �wietlnych przygl�damy si� bowiem jednocze�nie pierwszym galaktykom Wszech�wiata. Logicznie rozumuj�c mo�na by si� spodziewa�, �e im dalej w g��biny Kosmosu zagl�damy, tym mniejsze i m�odsze obiekty powinni�my odkrywa� – nie zawsze jednak wygl�da to tak w rzeczywisto�ci i tym samym mno�� si� frapuj�ce pytania odno�nie ewolucji galaktyk.

W najbli�szych dniach na stronach fachowego pisma� “Monthly Notices of the Royal Astronomical Society” opublikowana zostanie praca badawcza japo�skiego zespo�u, w kt�rym g��wne skrzypce gra� niejaki dr Tomotsugu Goto z National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ) / University of Hawaii. Dr Goto wraz z kolegami dost�pili niew�tpliwej przyjemno�ci korzystania z pot�nego teleskopu Subaru, kt�rego zwierciad�o g��wne ma niebagatelne 8,2 metra �rednicy (czyni�c przy okazji teleskop najwi�kszym na �wiecie� w kategorii teleskop�w wykorzystuj�cych pojedyncze zwierciad�o jako zwierciad�o g��wne). Nic jednak w tym dziwnego, gdy� sam teleskop, zbudowany w ramach Mauna Kea Observatory na Hawajach, jest flagowym “pancernikiem” wspomnianej wy�ej instytucji NAOJ, do kt�rej sam Goto i koledzy przynale��. Teleskop ten w ostatnim czasie zosta� zmodernizowany – otrzyma� nowoczesne, bardzo czu�e detektory CCD, kt�re otworzy�y przed korzystaj�cymi z niego astronomami nowe mo�liwo�ci.

Naukowcom nie trzeba tego powtarza� dwa razy – dr Goto wraz z zespo�em skwapliwie skorzystali z tych innowacji by przeprowadzi� obserwacje, kt�rych realizacja wcze�niej nie by�a mo�liwa. Wykorzystali ogromne zwierciad�o Subaru do obserwacji najodleglejszych rubie�y Wszech�wiata w poszukiwaniu m�odych, formuj�cych si� dopiero galaktyk. Pami�taj�c o tym, co napisa�em na pocz�tku wpisu, musieli pewnie nie�le si� zdziwi�, gdy w odleg�o�ci ok. 12,8 miliarda lat �wietlnych od Ziemi (czyli – licz�c od Wielkiego Wybuchu – zaledwie 900 mln lat po tym wydarzeniu) zaobserwowali galaktyk�, kt�rej rozmiar por�wnywalny jest z rozmiarem naszej, wcale niema�ej, Drogi Mlecznej.

Nie tylko jednak zaskakuj�ca wielko�� m�odej galaktyki powoduje, �e obiekt ten wart jest zainteresowania – w centrum nowo odkrytej galaktyki zdaje si� bowiem znajdowa� supermasywna czarna dziura, kt�rej masa r�wna jest – bagatela – masie co najmniej ok. 1 miliarda naszych S�o�c. W zwi�zku z tym robi si� naprawd� ciekawie – w jaki spos�b, w ci�gu wzgl�dnie kr�tkiego czasu, jaki naukowcy daj� na rozw�j pierwszym galaktykom, obserwowany obiekt ur�s� do tak wielkich rozmiar�w i do tego w jaki spos�b “wyhodowa�” wewn�trz siebie r�wnie gigantyczn� czarn� dziur�?

Zarejestrowana przez japo�skich badaczy galaktyka sta�a si� zarazem najodleglejsz� znan� nam galaktyk�, kt�ra “wyposa�ona” jest w supermasywn� czarn� dziur�. Nie bez powodu odkrycia tej galaktyki dokonano w�a�nie przy zastosowaniu zmodernizowanego teleskopu Subaru – najnowocze�niejsze detektory CCD pozwoli�y na pokonanie najwi�kszego problemu zwi�zanego z takimi obserwacjami: nie do��, �e tak odleg�e obiekty s� ledwo widoczne dla najpot�niejszych instrument�w, to jeszcze w przypadku supermasywnej czarnej dziury materia wok� niej zgromadzona generuje tak o�lepiaj�cy strumie� promieniowania, i� niezwykle trudno jest dostrzec jakiekolwiek szczeg�y obiektu, w kt�rym czarna dziura rezyduje. Nowoczesny sprz�t pozwoli� jednak na pokonanie tej trudno�ci – znacznie podwy�szona w stosunku do starszych generacji czu�o�� instrument�w pozwoli�a na wy�owienie szczeg��w dotycz�cych galaktyki, zawieraj�cej monstrualn� czarn� dziur� (analiza danych pozwoli�a oszacowa� na 30% udzia� samej galaktyki w �wietle rejestrowanym, 60% to efekt aktywno�ci czarnej dziury).

Jak wspomnia�em na pocz�tku nie wiemy zbyt wiele o genezie pierwszych galaktyk, jeszcze mniej wiadomo o tym, w jaki spos�b dochodzi�o do powstawania ogromnych czarnych dziur w ich j�drach. Odkryta przez japo�skich astronom�w galaktyka zdaje si� ca�e zagadnienie jeszcze bardziej zaciemnia� – mamy do czynienia z galaktyk� bardzo du��, zawieraj�c� wielk� czarn� dziur�, oba obiekty musia� natomiast uformowa� si� w rekordowym tempie, bo w ko�cu m�wimy o czasie, gdy Wszech�wiat mia� ok. 1/16 obecnego wieku. Japo�scy astronomowie maj� nadziej�, �e przy pomocy zaawansowanego technologicznie oprzyrz�dowania uda im si� zaobserwowa� wi�cej r�wnie nietypowych galaktyk, co w ko�cu mo�e pom�c badaczom w rozwini�ciu hipotez o “dzieci�cym” Wszech�wiecie i procesach, w ramach kt�rych Wszech�wiat sta� si� r�wnie pi�knym tworem, jaki mo�emy wsp�cze�nie obserwowa�.

�r�d�a:

Praca zespo�u dr. Goto (format PDF)

Link 1

Link 2

Link 3

Link 4

Link 5

Link 6

Link 7

Link 8

Link 9

Link 10

Grafika:Galaktyka QSO (CFHQSJ2329-0301), najodleglejsza znana nam galaktyka z supermasywn� czarn� dziur�. Jasna ��ta plama w �rodku to supermasywna czarna dziura, czerwone “okolice” wskazuj� na obecno�� galaktyki-gospodarza (kolorystyka dodana w trakcie obr�bki)

�r�d�o grafiki

Credit: Tomotsugu Goto, University of Hawaii
Wy�wietl pe�ny artyku�

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mizuyashi.htw.pl

Podobne

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Odszkodowanie za dziurę w drodze