[Cytadela] Ekspanduj�ce fale zamiast ciemno�ci

Home

Odszkodowanie za dziurę w drodze

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/2006-01-14_Surface_waves.jpg/800px-2006-01-14_Surface_waves.jpg

Jak przys�owiowy bumerang wracamy do zagadnienia tzw. “ciemnej energii” – tajemniczego sk�adnika Wszech�wiata, kt�ry odpowiedzialny jest za przyspieszaj�c� jego ekspansj�, stwierdzon� obserwacyjnie ponad 10 lat temu. Nie pierwszy raz pozwol� sobie w tym kontek�cie zauwa�y�, �e “ciemna energia” nie jest ulubie�cem wszystkich kosmolog�w bez wyj�tku i dyskusje wok� jej realnej egzystencje trwaj� w najlepsze, z tego wzgl�du dzisiejszy wpis b�dzie jak najbardziej spekulatywnym rozwa�aniem i usilnie prosz� wszelakiej ma�ci tzw. “fachowc�w” (kt�rzy i tak zmarnuj� sw�j cenny czas czytaj�c r�wnie nieestetyczne bzdury) o wstrzemi�liwo�� w dawkowaniu zarzut�w zwi�zanych z wymy�laniem g�upot i bredzeniem niepopartym �adn�, cho�by szcz�tkow� wiedz�.

Jak si� rzek�o - z “ciemn� energi�” nie ka�demu jest po drodze i od lat zewsz�d pojawiaj� si� najr�niejsze pr�by zaatakowania tej hipotezy, zmierzaj�ce do zbudowania takich modeli kosmologicznych, w kt�rych ten element okaza�by si� po prostu zb�dny. Nietrudno zrozumie�, patrz�c z punktu widzenia szaraczka interesuj�cego si� na miar� mo�liwo�ci swego ograniczonego umys�u Wszech�wiatem, �e ma to z pewno�ci� rozs�dne uzasadnienie – “ciemna energia” zdaje si� by� tworem napr�dce “zmajstrowanym” przez zatrwo�onych teoretyk�w, kt�rzy nie przewidzieli wcze�niej mo�liwo�ci, i� ekspansja Wszech�wiata mo�e nabiera� tempa. Z tego wzgl�du w r�wnaniach kosmologicznych upchano na si�� nowy czynnik, dopasowuj�c jego w�a�ciwo�ci do rzeczywistych danych obserwacyjnych – kryzys zosta� za�egnany i �wiat (a w tym wypadku ca�y Wszech�wiat) zn�w by� w porz�dku.

Mocno naci�gana argumentacja na rzecz “ciemnej energii” niepokoi jednak nie tylko co poniekt�rych obserwator�w ewolucji wsp�czesnej kosmologii – w�r�d samych kosmolog�w sporo jest takich, kt�rzy kr�c� nosem na nie ca�kiem elegancki spos�b, w jaki �w arcywa�ny sk�adnik Wszech�wiata pojawi� si� w naukowych rozwa�aniach. Niekt�rzy z nich id� nawet dalej i przekuwaj�c sw�j niesmak w czyny proponuj� zupe�nie odmienne, alternatywne wyja�nienia dla rozbuchanej kosmicznej ekspansji.

Blake Temple (University of California w Davis, USA) oraz Joel Smoller (University of Michigan, USA) z pewno�ci� do takich nonkonformistycznych naukowc�w nale�� – w minionym miesi�cu na �amach ameryka�skiego wydawnictwa “Proceedings of the National Academy of Sciences” ukaza�a si� frapuj�ca praca teoretyczna obu badaczy, kt�ra stawia wielki znak zapytania nad samym za�o�eniem o istnieniu czego� takiego jak “ciemna energia”.

Obaj panowie pracowali nad rozwini�ciem pewnego “zestawu” r�wna�, kt�re wyprowadzili z Og�lnej Teorii Wzgl�dno�ci Einsteina. Mozol�c si� nad tak zapewne niewdzi�cznym zadaniem doszli w ko�cu do zaskakuj�cego (mo�e i nie ich samych, jednak postronnych obserwator�w z pewno�ci�) wniosku, �e ca�a wspomniana na pocz�tku wielka afera zwi�zana z akceleracj� ekspansji Wszech�wiata mo�e by� niczym wi�cej, jak tylko efektem z�o�liwego z�udzenia. Z opracowanych przez nich r�wna� wy�oni�a si� fascynuj�ca mo�liwo�� – tu� po os�awionym Wielkim Wybuchu mog�o doj�� do wytworzenia si� “ekspanduj�cych fal” (w oryginale “expanding waves”), bli�ej niestety nie okre�lonych w tek�cie �r�d�owym “zmarszczek” czasoprzestrzeni, kt�re rozprzestrzenia�y si� nast�pnie w ca�ym Wszech�wiecie.

O naturze tych “fal” nie b�d� si� wypowiada�, bo jak si� rzek�o tekst �r�d�owy unika jak ognia ich szczeg�owego scharakteryzowania – jednym z powod�w mo�e by� z pewno�ci� fakt, �e wszystko rozbi�o by si� o mocno abstrakcyjn� dla os�b postronnych matematyk�; zaryzykuj� jednak przypuszczenie, �e pewnie chodzi o co� zbli�onego do “fal grawitacyjnych”, jakich istnieje OTW przepowiada, lecz jakie� bli�ej niezidentyfikowanego, odmiennego rodzaju. Jakie by jednak te “fale” by� nie mia�y, ich hipotetyczne istnienie mia�oby daleko id�ce konsekwencje – zgodnie z wypowiedzi� obu badaczy mog�oby zmusi� og� kosmolog�w do zmiany wizji dotycz�cej domniemanego sk�adu Wszech�wiata.

Owe “fale” mo�na sobie wyobrazi� jako zjawisko analogiczne do fal, powstaj�cych w zbiorniku wodnym po wrzuceniu do niego kamienia, przy czym w wersji badaczy kamieniem by�by Wielki Wybuch a wod� – czasoprzestrze�. Zak�adaj�c, �e Wielkiemu Wybuchowi towarzyszy�o powstanie takich “fal” odleg�e galaktyki, kt�re obecnie obserwujemy i na podstawie kt�rych wnioskujemy o przyspieszaniu ekspansji Kosmosu, zosta�yby niejako “podrzucone” i “przesuni�te” do odmiennych pozycji, ni� mo�na by si� spodziewa� na podstawie standardowego modelu Wielkiego Wybuchu, kt�ry nie zak�ada istnienia przyspieszonej ekspansji. Z tego wzgl�du obserwowane po�o�enia odleg�ych galaktyk by�yby efektem “pozornego” przyspieszania Wszech�wiata, co wyklucza�oby konieczno�� istnienia “ciemnej energii”.

Wszystko pi�knie i �adnie, jak dot�d – jednak aby dorzuci� �y�k� dziegciu do tej kosmologicznej beczki miodu trzeba przytomnie zauwa�y�, �e ka�da szanuj�ca si� hipoteza naukowa musi zgadza� si� z danymi obserwacyjnymi i, co jeszcze gorsze, by� zdolna do przewidywania takich danych. W przypadku Wszech�wiata istnieje sporo test�w obserwacyjnych, kt�re teoria musi zda� – nie chodzi tylko o samo wyt�umaczenie ekspansji, nawet nie wiadomo jak eleganckie, ale r�wnie� o takie dane, jak przebieg syntezy pierwiastk�w w pocz�tkowej fazie istnienia Wszech�wiata czy charakterystyk� kosmicznego promieniowania t�a (CMB), kt�ra zmienia si� zauwa�alnie w zale�no�ci od przyjmowanych za�o�e�. O tym jednak autorzy wspomnianej pracy nie wspominaj� w og�le, dodatkowo nie m�wi� nic o tym ile tzw. parametr�w swobodnych trzeba by�o arbitralnie wprowadzi� do ich r�wna�, by przewidywania teorii zgadza�y si� z danymi obserwacyjnymi. Takie podej�cie stawia teori�, przynajmniej obecnie, zanim zostanie ona rozpatrzona dok�adniej, w do�� niejednoznacznym �wietle.

Jak si� okazuje to nie wszystko – koronnym argumentem, kt�ry mo�e spowodowa�, �e teoria nie zdob�dzie poplecznik�w, jest niezwyk�y zbieg okoliczno�ci, jakiego zdaje si� ona wymaga�. Wracaj�c do analogii z kamieniem i zbiornikiem wodnym – aby pozorna akceleracja ekspansji odleg�ych galaktyk wydawa�a si� we wszystkich kierunkach niemal taka sama konieczne jest, aby Ziemia (czy og�lniej nasza Droga Mleczna) znajdowa�a si� bardzo blisko tego kamienia, inaczej m�wi�c �r�d�a owych tajemniczych “fal”. Abstrahuj�c od tego, �e nie bardzo rozumiem jak to si� ma do tego, �e podobno Wszech�wiat ekspanduje “wsz�dzie” i “nigdzie”, czyli nie ma jakiego� punktu centralnego, w kt�rym do Wielkiego Wybuchu dosz�o i od kt�rego ucieka wszystko doko�a – problem wydaje si� by� powa�niejszy. Stawiaj�c Ziemi� w centrum Wszech�wiata potykamy si� bowiem o tzw. zasad� kosmologiczn�, kt�ra odmawia naszemu zak�tkowi Wszech�wiata jakiejkolwiek wyj�tkowo�ci, r�wnie� pod wzgl�dem po�o�enia. Co prawda obaj panowie przyznaj�, �e taki zbieg okoliczno�ci jest cokolwiek dziwny, jednak maj� od razu na to recept� – Ziemia mo�e znajdowa� si� w pobli�u niekoniecznie jedynej takiej “fali”, a epicentrum jednej z wielu.

Jakkolwiek warto zawsze nas�uchiwa� sygna��w, kt�re pr�buj� co� zrobi� z niepor�czn� “ciemn� energi�”, teoria Temple’a i Smollera wydaje si� p�ki co nie by� wielce obiecuj�ca. Dopiero dalsze badania i – co najwa�niejsze – konfrontacja jej przewidywa� z obserwacjami mo�e, ewentualnie, uwolni� nas od “ciemno�ci”. Osobi�cie by�bym sk�onny pr�dzej zaakceptowa� istnienie w pocz�tkach Wszech�wiata dziwnych “fal”, byle pozby� si� tego sztucznego i niepokoj�cego tworu, jakim niew�tpliwie dla niekt�rych jest “ciemna energia”.

�r�d�a w Internecie:

Artyku� na portalu SPACE.COM

Praca naukowc�w w “PNAS” (format PDF)

Strona domowa WWW Blake’a Temple’a

Odpowiedzi duetu Blake-Smoller na pytania dziennikarzy odno�nie artyku�u (format PDF)

Grafika: Fale na powierzchni wody. Czy tak mamy sobie wyobra�a� prawdziwe oblicze przyspieszonej ekspansji Wszech�wiata?

�r�d�o grafiki

Credit: Roger McLassus (Wikipedia)
Wy�wietl pe�ny artyku�

hm... interesuj�ce.

Z zaciekawieniem poczekam na dalszy rozw�j tej teorii... No, podoba mi si� jej prostota i wdzi�k z jak� omin�a zagadnienia ciemnej materii. :szczerbaty:

pozdrawiam
Ori

Witam,

faktycznie to podej�cie ma w sobie "to co�", jednak jak mi si� zdaje wi�cej o nim nie us�yszymy, bo polegnie na polu chwa�y, powalona niezgodno�ci� z danymi obserwacyjnymi

Podobne

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Odszkodowanie za dziurę w drodze