[Cytadela] Czerwona Planeta na sucho

Home

Odszkodowanie za dziurę w drodze

Zak�adaj�c nierealistycznie, �e niewyobra�alne lenistwo autora tych s��w dopu�ci�oby do przedstawienia na tej stronie ankiety (czego�, co pami�taj� ju� tylko najwytrwalsi bywalcy jeszcze z zamierzch�ych czas�w, kiedy blog wegetowa� na nieszcz�snej platformie Bloggera), kt�rej pytanie brzmia�oby : z jak� charakterystyczn� cech� kojarzy Ci si� s�siad Ziemi w Uk�adzie S�onecznym, planeta Mars, z pewno�ci� nie ryzykowa�bym wiele, stawiaj�c ca�y sw�j mikry maj�tek na znacz�c� przewag� odpowiedzi “czerwonawa barwa”. Nie przypadkiem te� Mars, kt�ry w ko�cu zreszt� sw� nazw� w�asn� pochodz�c� od rzymskiego boga wojny uzyska� w efekcie wizualnej percepcji planety, ma nieoficjaln� etykietk� “Czerwona planeta”; przygl�daj�c si� planecie przez teleskop nietrudno zauwa�y�, �e dominuj�c� barw� powierzchni Marsa jest odcie� rdzawo-czerwony.

O ile �wiadomi jeste�my tego, sk�d barwa ta si� w og�le bierze – powierzchnia planety pokryta jest r�nej ma�ci tlenkami �elaza, kt�re nadaj� jej charakterystyczny przybrudzony odcie� – to co do pierwotnych tego przyczyn zdania s� mimo wszystko podzielone. Do�� szeroko co prawda akceptowana jest hipoteza, kt�ra wi��e barw� Marsa z dawn� obecno�ci� p�ynnej wody na planecie, kt�ra miliardy lat temu swobodnie p�yn�a na planecie i ca�kiem zwyczajnie sprawi�a, �e Mars “zardzewia�”, jednak nie jest to jak si� okazuje jedyne mo�liwe rozwi�zanie.

Inspiracj� do poszukiwa� innych alternatyw sta�y si� swego czasu si� wyniki bada� powierzchni planety, kt�re zawdzi�czamy wyl�dowaniu na niej w 2004 roku dw�ch �azik�w: “Opportunity” oraz “Spirit”, wydelegowanych na poblisk� planet� w ramach ameryka�skiej misji “Mars Exploration Rover”. Sporym zaskoczeniem dla badaczy by�o w�wczas odkrycie na powierzchni planety minera��w, kt�re – zgodnie z nasz� obecnym stanem wiedzy – musia�yby ulec zniszczeniu przez kontakt z wod�, mamy wi�c pewn� sprzeczno�� pomi�dzy najpopularniejsz� teori� a zebranymi danymi empirycznymi. Jak to cz�sto bywa sprzeczno�ci takie zazwyczaj motywuj� naukowc�w do wyt�onych wysi�k�w w celu ich eliminacji.

Jonathan Merrison oraz jego koledzy z Aarhus Mars Simulation Laboratory w Danii postanowili podj�� si� ciekawego, pozornie banalnego eksperymentu – zamkn�li szczelnie w szklanych kolbach pr�bki zwyk�ego piasku kwarcowego i przy pomocy odpowiedniej maszynerii (bo r�czne wykonywanie tej czynno�ci mog�oby by� cokolwiek nu��ce i m�cz�ce) przez siedem miesi�cy obracali owe kolby z piaskiem to w g�r� to w d� (tak przynajmniej rozumiem angielski zwrot “to tumble”, kt�ry ma jak na moj� s�ab� znajomo�� j�zyka zbyt wiele r�wnoprawnych znacze�). Spokojnie przesypuj�cy si� piasek, jak sugeruj� naukowcy, zachowywa� si� podobnie, jak analogiczny materia� na powierzchni Marsa, muskany leniwymi i delikatnymi wiatrami owiewaj�cymi planet�. Naukowcy zauwa�yli po owych d�ugachnych miesi�cach, �e takie sm�tne przesypywanie materia�u wystarcza�o do tego, by spowodowa� post�puj�c� erozj� piasku, redukuj�c� ok. 10% ca�o�ci do bardzo drobnych cz�stek py�u. Swoj� drog�, dodam tutaj, mam nadziej�, �e w mi�dzyczasie zajmowali si� czym� innym poza przygl�daniem si� kolbom…

Co ta ma�o frapuj�ca zapewne zabawa – nie zapominajmy, �e op�acana przez podatnik�w, a jak�e – ma jednak wsp�lnego z wspomnian� wcze�niej barw� Marsa? Ot� po� siedmiu miesi�cach du�scy badacze dodali do cz�ciowo rozdrobnionego piasku sproszkowany magnetyt, rud� �elaza na Ziemi bardzo pospolit� i szeroko rozpowszechnion�, obecn� r�wnie� w du�ych ilo�ciach na Marsie. Obracanie butelek stoicko kontynuowano dalej i z czasem okr�g�ym jak spodki oczom naukowcom ukaza� si� niezwykle fascynuj�cy widok – mieszkanka piasku i hematytu zacz�a stawa� si� coraz bardziej czerwona.

Je�li kto� nabra� w tej chwili ponurych podejrze�, �e sobie z biednych naukowc�w prostacko �artuj�, ma po cz�ci oczywi�cie racj� – �arty te jednak s� wynikiem raczej dobrego nastroju autora jako takiego ni� specyfiki opisywanych bada�. Co prawda mechanizm zabarwiania piasku mo�e wydawa� si� trywialny, jednak pozory jak to zwykle bywa zn�w nas nieuk�w myl� – tak naprawd� nie jest to takie banalne, jak na pierwszy rzut (a nawet i drugi) mog�oby si� zdawa�. Wedle badaczy obracaj�ce si� w butelce niezliczon� ilo�� razy ziarna piasku uderzaj�c o siebie rozpadaj� si� na kawa�ki, ods�aniaj�c “go�e” powierzchnie, kt�re w kontakcie z magnetytem “oddaj�” atom tlenu na jego rzecz, prowadz�c do powstania kolejnego minera�u, tym razem hematytu. Hematyt po sproszkowaniu ma intensywnie czerwony kolor, i co ciekawe, bardzo niewiele tego minera�u potrzeba, by ca�o�� mieszanki zabarwi� do�� silnie na czerwono.

Wyniki do�wiadcze� sk�oni�y Merrisona i sp�k� do zaproponowania alternatywnej “historii” poczerwienienia Marsa – o ile dot�d zak�adano, �e planeta ma swoj� charakterystyczn� barw� od miliard�w lat (czyli od czas�w, gdy prawdopodobnie po jej powierzchni p�yn�a ciek�a woda), o tyle Merrison uwa�a, i� Mars niekonieczne musi by� czerwony od tak dawna. Mo�liwe nawet, �e “poczerwienienie” Marsa to kwestia milion�w, a nie miliard�w lat (proces obserwowany przez grup� badaczy zachodzi wzgl�dnie szybko), trudno jednak tutaj dopatrze� si� zaprawd� powod�w, dla kt�rych nie mog�oby do niego doj�� wcze�niej – brak argument�w naukowc�w odmawiaj�cych procesowi racji bytu miliardy lat temu i troch� niejasne jest, sk�d bior� si� takie za�o�enia naukowc�w.

Id�c dalej p�ynna woda na Marsie przestaje by� w takim wariancie przebiegu zdarze� konieczno�ci�, co nie ucieszy chyba wielu wielbicieli prehistorycznych ocean�w pe�nych fantazyjnych stworze� na Czerwonej Planecie. Co prawda nie spos�b udowodni� p�ki co, �e wszystko przebiega�o tak jak opisuj� to Merrison i koledzy, jednak pomys� wydaje si� ca�kiem ciekawy i godny rozpatrzenia. Pozostaje jednak kilka co najmniej w�tpliwych kwestii, o kt�rych du�scy badacze nie pisn�li ani s�owa – we�my cho�by na pierwszy ogie� atmosfer�, w jakiej w og�le do�wiadczenie realizowano: nie wiadomo nic o tym, czy piasek znajdowa� si� w pr�ni czy te� w mieszance gazowej zbli�onej zawarto�ci� do marsja�skiej, czy te� w jeszcze innym �rodowisku. Trudno z tego wzgl�du oceni�, w jaki spos�b atmosfera mog�aby wp�yn�� na wyniki bada�.

Niezale�nie od w�tpliwo�ci zwi�zanych z badaniami trzeba jednak przyzna�, �e proponowane rozwi�zanie jest godne rozpatrzenia. Trudno mi tylko oceni� w jaki spos�b mo�na by je zweryfikowa�.

�r�d�o:

Link 1
Wy�wietl pe�ny artyku�

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mizuyashi.htw.pl

Podobne

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Odszkodowanie za dziurę w drodze