[Cytadela] Prezenty innych gwiazd

Home

Odszkodowanie za dziurę w drodze

http://www.monash.edu.au/news/assets/images/solar-system.jpgDzi�ki niezwyk�emu rozwojowi technologii astronomowie nie mog� narzeka� od lat na brak u�ytecznych narz�dzi swej pracy – ograniczeni s� co prawda wzgl�dnie niewielk� ilo�ci� najpot�niejszych z nich i wynikaj�cymi z tego nagminnymi k�opotami z ich dost�pno�ci�, jednak w rzeczy samej – takimi mo�liwo�ciami badawczymi jak dzi� astronomia nie mog�a pochwali� si� nigdy wcze�niej. Dzi�ki temu sprzyjaj�cemu faktowi jeste�my w stanie zagl�da� coraz dalej i dalej w bezkresn� pustk� Wszech�wiata, wyrywaj�c – kawa�eczek po kawa�eczku – kolejne tajemnice z zazdrosnych obj�� Kosmosu. Dziwne w tym kontek�cie mo�e wydawa� si� jednak to, �e mimo rosn�cej stale wiedzy o najdalszych rubie�ach Wszech�wiata ci�gle stosunkowo niewiele wiemy o naszym najbli�szym kosmicznym otoczeniu.

Pocz�tki naszego Uk�adu S�onecznego, kt�re datowane s� ze sporym jak s�dz� przybli�eniem na ok. 4,6 miliarda lat temu, potrafimy w miar� poprawnie zilustrowa� pos�uguj�c si� szeroko akceptowanymi obecnie hipotezami, trzeba jednak pami�ta� o tym, �e hipotezy te, wiod�ce dzi� prym w�r�d gronie naukowc�w zajmuj�cych si� ewolucj� uk�ad�w planetarnych, r�wnie dobrze mog� za jaki� czas zosta� rzucone bezpardonowo na dno kosza historii. Problem, jak mi si� wydaje, tkwi zasadniczo w jednym aspekcie tego procesu – jego bez�adnej chaotyczno�ci. Nie spos�b w modelach teoretycznych, s�u��cych naukowcom do formu�owania hipotez o powstaniu Uk�adu S�onecznego (czy te� jakiegokolwiek gwiazdowego w og�lno�ci), uj�� wszystkich przypadkowych czynnik�w, maj�cych niebagatelny wp�yw na przysz�o�� ca�ego uk�adu, nie spos�b w ko�cu przewidzie� ani tym bardziej odtworzy� z satysfakcjonuj�c� dok�adno�ci� przebiegu wszystkich zdarze�, kt�re doprowadzi�y do uformowania si� naszego Uk�adu S�onecznego takim, jakim widzimy go dzi�.

Wiele niewiadomych nie oznacza jednak zupe�nego braku informacji – bez wnikania zbytnio w szczeg�y zak�adamy obecnie, �e Uk�ad S�oneczny powsta� w pewnym rejonie ogromnego, wielko�ci kilku lat �wietlnych zapewne, ob�oku molekularnego (sk�adaj�cego si� z z wodoru i helu z domieszk� py�u mi�dzygwiezdnego), kt�ry na wskutek jakiego� “zawirowania” (prawdopodobnie wybuchu supernowej w okolicy ob�oku) sta� si� niestabilny i tym samym pojawia� zacz�y si� w nim regiony o zr�nicowanej g�sto�ci materii. Moment ten mo�na uzna� za moment wej�cia na prawdziw� “drog� bez powrotu” – nieub�agane prawa fizyki sprawi�y, �e wszystko musia�o potoczy� si� dalej tak, jak si� potoczy�o – jedno z takich miejsc o wi�kszej g�sto�ci zacz�o z rosn�c� pr�dko�ci� przyci�ga� okoliczny gaz, grubn�c i zwi�kszaj�c swoj� temperatur�.

Astronomowie m�wi� w przypadku tego ob�oku o tzw. mg�awicy przeds�onecznej, kolebce Uk�adu S�onecznego. Z zasady zachowania momentu p�du wynika, �e zapadaj�cy si� grawitacyjnie ob�ok musi zacz�� wirowa�, i to coraz szybciej. Po pewnym czasie ok. 98% masy tego ob�oku zamieni�o si� w centraln� protogwiazd�, dobrze nam sk�din�d znane S�o�ce, drobniutka reszta natomiast musia�a – w wyniku niezliczonych kolizji i zag�szczania materii – uformowa� w dysku protoplanetarnym znane nam planety, komety, asteroidy i ca�� reszt� inwentarza. Tyle – w telegraficznym zaiste skr�cie – m�wi hipoteza o powstaniu Uk�adu S�onecznego.

Jednym z za�o�e� tej hipotezy jest to, �e impulsem, prowadz�cym bezpo�rednio do prawdziwej lawiny zdarze� kolejnych, by� wybuch supernowej w okolicach ob�oku. Nie jest to za�o�enie wyssane z palca – w ostatnich latach dokonano wiele obserwacji wskazuj�cych na to, �e wybuch supernowej w pobli�u “wyl�garni” gwiazd mo�e stanowi� “kopniak”, inicjuj�cy prawdziwy boom narodzin gwiazd. Fala uderzeniowa, towarzysz�ca wybuchowi supernowej, zaburza bowiem chmur� gazu i tym samym prowadzi do jego niestabilno�ci. Potwierdzeniem wersji z supernow� wydaj� si� by� r�wnie� odkrycia, kt�re zosta�y dokonane ju� w latach sze��dziesi�tych minionego wieku – w najstarszych odkrytych meteorytach, kt�rych powstanie datuje si� na pocz�tki Uk�adu S�onecznego, z pewnym zaskoczeniem zarejestrowano obecno�� radioaktywnych izotop�w pierwiastk�w, kt�rych – teoretycznie – by� w nich nie powinno, a przynajmniej nie mogli�my wtedy znale�� odpowiedzi na pytanie, sk�d by� si� tam wzi�� mia�y.

Ca�kiem rozs�dnym wyt�umaczeniem dla tej zagadkowej historii okaza�o si� za�o�enie, �e radioaktywne izotopy przedosta�y si� do meteoryt�w jako “podarek” od pobliskich supernowych. Na tym te� poprzestano, warto jednak pami�ta�, �e ca�a sprawa mo�e mie� tak naprawd� kolosalne znaczenie dla egzystencji nas samych – zak�ada si� bowiem, �e owe izotopy, powiedzmy po milionie lat od momentu uformowania si� Uk�adu S�onecznego, zacz�y si� rozpada�, generuj�c przy tym wysokoenergetyczne protony, nagrzewaj�c tym samym pierwsze ska�y, b�d�ce p�niej sk�adnikami planet skalistych. A poniewa� zak�ada si� r�wnie�, �e wi�kszo�� wody na Ziemi pierwotnie pochodzi w�a�nie z tych ska� – radioaktywna ich zawarto�� mo�e mie� spore znaczenie dla istnienia �ycia na Ziemi.

Przeciwko hipotezie o supernowej wypowiedzia� si� ostatnio mi�dzynarodowy zesp� astronom�w, w kt�rego gronie znalaz�a si� mi�dzy innymi dr Maria Lugaro z Monash University w Australii. Opieraj�c si� na obserwacjach gwiazd za pomoc� teleskop�w oraz ��cz�ce wnioski z tych obserwacji z nowymi modelami teoretycznymi, kt�re na superkomputerach pozwalaj� nam poznawa� tajniki ewolucji gwiazd, zesp� odrzuca za�o�enie o supernowej i zamiast tego postuluje, �e obserwacje do sp�ki z modelami wskazuj� raczej na gwiazd� o masie ok. 6 mas S�o�ca, kt�ra umieraj�c wzgl�dnie spokojnie swymi wiatrami gwiazdowymi “nadmucha�a” sporo radioaktywnych izotop�w do mg�awicy przeds�onecznej.

Z pewno�ci� takie podej�cie mog�oby zmieni� nasze rozumienie prapocz�tk�w Uk�adu S�onecznego – zesp� naukowc�w planuje pracowa� nad zagadnieniem dalej i sprawdzi�, czy obecno�� izotop�w radioaktywnych w pocz�tkach innych uk�ad�w planetarnych jest regu��, czy te� wprost przeciwnie. Takie obserwacje mog� wspom�c badaczy, kt�rzy badaj� obce uk�ady planetarne – dzi�ki rozpracowaniu zagadnienia mogliby�my zdoby� informacje o tym, jakie jest prawdopodobie�stwo obecno�ci wody na odleg�ych, skalistych planetach w naszej Galaktyce.

�r�d�a:

Link 1

Link 2

Link 3

Grafika: Artystyczna wizja tego, jak mog�y wygl�da� prapocz�tki Uk�adu S�onecznego. Umieraj�ca gwiazda o masie ok. sze�ciu S�o�c (po lewej) nawiewa w okolice powstaj�cego S�o�ca (po prawej) gaz wzbogacony w powsta�e w niej izotopy radioaktywne

�r�d�o grafiki

Credit: Gabriel Perez Diaz (Multimedia Service of the Institute of Astrophysics of the Canary Islands)
Wy�wietl pe�ny artyku�

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mizuyashi.htw.pl

Podobne

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Odszkodowanie za dziurę w drodze