[Cytadela] Galaktyka (prawie) bez gwiazd

Home

Odszkodowanie za dziurę w drodze

http://www.macalester.edu/mactoday/2009fall/JohnCannon.jpgZapewne naiwna fascynacja Wszech�wiatem z punktu widzenia przygodnego amatora pokroju autora tego bloga, kt�ry �wiadomie wysup�uje z niezwykle czasem skomplikowanej wiedzy astrofizycznej tylko te elementy, kt�re jest w stanie w miar� poj�� i ogarn�� umys�em, szybko mog�aby przygasn�� i zszarze� w konfrontacji ze �mudn�, rutynow� i codzienn� prac� nad nieko�cz�cymi si� zestawami niewiele m�wi�cych liczb, co z du�ym prawdopodobie�stwem stanowi jedno z g��wnych zaj�� zawodowych obserwator�w nieba. Z tego te� wzgl�du, mimo pewnych sentymentalnych czasem rozwa�a�, nigdy nie �a�owa�em tak naprawd�, �e obra�em zupe�nie odmienn�, na wskro� humanistyczn� drog� edukacji, odpuszczaj�c sobie �l�czenie nad arcytrudn� dla mnie od zawsze matematyk� i fizyk� – nie jest to teraz moim zawodem i potrafi� po latach ci�gle na nowo odkrywa� w sobie fascynacj� tajemnicami Kosmosu.

To pewnie prawda, �e wszyscy astronomowie zajmuj� si� swoj� robot� z zami�owania (bo trudno mi wyobrazi� sobie takiego, kt�ry w tym elitarnej i w�skiej mimo wszystko specjalizacji wyl�dowa�by przypadkiem), jednak nie mo�na te� ukrywa�, �e ka�da robota, jakby ciekawa z pocz�tku nie by�a, po jakim� czasie staje si� zwyczajna i popada� zaczniemy w zab�jcz� rutyn�. Znacie to pewnie sami, przynajmniej niekt�rzy, z autopsji i od znajomych, jednak co w takim przypadku maj� powiedzie� astronomowie, kt�rych wieloletnim zaj�ciem jest poszukiwanie i zliczanie nowych galaktyk w bezkresie Wszech�wiata? Jednym z takich nieszcz�nik�w (cho� nie do ko�ca, jak si� zaraz oka�e) jest z pewno�ci� profesor astronomii na Macalester College (Minnesota, USA), niejaki John Cannon. Warto tutaj zwr�ci� uwag� przy okazji na to, �e chyba pierwszy raz zdarza mi si� tutaj wspomina� o uczelni, kt�rej nazwa zapewne nie otar�a si� ka�demu z nas kiedy� o uszy – o ile skr�towce takie jak CALTECH czy MIT s� rozpoznawalne na ca�ym �wiecie, to Macalester College jest prywatn� uczelni� z d�ug� tradycj�, jednak�e nie jest to ani �wiatowej s�awy uniwersytet ani te� powa�any wsz�dzie instytut. Ale wracaj�c do Cannona – w takim to zacisznym miejscu pracuje John, bior�c mi�dzy innymi wraz ze swymi studentami udzia� w projekcie Arecibo Dual Beam Survey (ADBS), kt�ry to by� (jest?) przegl�dem nieba nakierowanym na odkrywanie nowych galaktyk w “lokalnym” Wszech�wiecie (powiedzmy do odleg�o�ci kilkuset milion�w lat �wietlnych od Ziemi) przy wykorzystaniu pot�nego radioteleskopu w miejscowo�ci Arecibo (Portoryko).

Jak sam profesor Cannon przyznaje, udzia� w takim przegl�dzie to do�� monotonne zaj�cie, codziennie w sumie w sieci naukowc�w wpada nowa galaktyka, inna, a jednak taka sama jak ca�a chmara poprzednich. I w ten spos�b mo�na by kontynuowa� i kontynuowa�, no ale pewnie domy�lacie si�, �e co� musia�o tutaj jednak si� ciekawego wydarzy�, inaczej nie pope�ni�bym tego wpisu. I oczywi�cie te� si� wydarzy�o – Cannon wraz ze swoimi m�odocianymi asystentami w pewnym momencie (co dziwne wieki ju� temu, bo w 2001 roku) natrafi� na zupe�nie odmienny od dotychczasowych obiekt w odleg�o�ci ok. 140 milion�w lat �wietlnych.

W trakcie rutynowego “skanu” w poszukiwaniu galaktyk kar�owatych jeden z koleg�w profesora uzna�, �e napotka� w ko�cu co�, czym warto zainteresowa� si� na d�u�sz� met�. Obiekt ten posiada� na tyle niepokoj�ce w�a�ciwo�ci – o kt�rych zaraz opowiem – �e naukowcy zdecydowali si� na przesiadk� na “ci�szy” kaliber obserwacyjny – uzyskali w ko�cu dost�p do obserwatorium Very Large Array (VLA), obserwatorium radioastronomicznego z�o�onego z niemal trzydziestu niezale�nych, wielgachnych anten rozmieszczonych na sporej przestrzeni w stanie Nowy Meksyk w Stanach Zjednoczonych. Dzi�ki ponadprzeci�tnym mo�liwo�ciom obserwatorium uda�o si� pozna� frapuj�ce w�a�ciwo�ci tajemniczego obiektu.

Galaktyka kar�owata, nazwana przez odkrywc�w ADBS 1138 (od skr�towej nazwy przegl�du) kar�owat� jest tak naprawd� tylko z nazwy – jej wielko�� zbli�ona jest mniej wi�cej do wielko�ci naszej Drogi Mlecznej, co z pewno�ci� w normalnych warunkach dyskwalifikowa�o by j� jako obiekt takiej klasy. Nie zosta�a jednak tak nazwana r�wnie� dla �artu – o ile niemal wszystkie galaktyki, kt�re znamy, sk�adaj� si� w du�ej mierze z materii w stanie silnie “zag�szczonym” (inaczej m�wi�c ogromu gwiazd i ich uk�ad�w planetarnych), to galaktyka ADBS 1138 jest pod tym wzgl�dem wyj�tkowa – na podstawie obserwacji naukowcy stwierdzili, �e znikoma ilo�� ca�ej materii w galaktyce ma form� gwiazd, natomiast przyt�aczaj�ca jej wi�kszo�� zawarta jest w niewyobra�alnie wielkim ob�oku gazowym – �ci�lej rzecz bior�c mowa tutaj o ok. 2% materii gwiazdowej. Trudno sobie tak� galaktyk� wyobrazi�, jednak znacznie wa�niejsze jest podstawowe pytanie, automatycznie si� narzucaj�ce – dlaczego w tej galaktyce nie powstawa�y i nie powstaj� gwiazdy tak masowo, jak to dzieje si� zazwyczaj?

Galaktyka zosta�a zaklasyfikowana jako kar�owata, gdy� pod wzgl�dem ilo�ci gwiazd jest rzeczywi�cie male�ka, nie zmienia to jednak faktu, �e galaktyka jako taka jest wielka. Nie napotkali�my dot�d w�r�d milion�w czy miliard�w nawet znanych nam galaktyk takiej, kt�ra mia�aby podobny stosunek materii “zag�szczonej” do ob�oku gazu – tym samym odkrycie Cannona i sp�ki jest naprawd� zaskakuj�ce. Znane nam dot�d galaktyki – jak si� zak�ada – powstaj� z takich ogromnych ob�ok�w, w kt�rych – pr�dzej czy p�niej – niestabilno�ci wymuszaj� wr�cz zag�szczanie gazu w niekt�rych miejscach, prowadz�ce nieuchronnie do powstawania gwiazd. Tym bardziej tajemnicze jest w kontek�cie tego istnienie galaktyki, w kt�rej gaz mo�e, �e tak powiem, spokojnie egzystowa� bez grawitacyjnie wydawa�oby si� koniecznych zag�szcze�. Nie wiemy dlaczego gaz nie koncentruje si� w gwiazdy, nie wiemy jaki czynnik mo�e temu przeciwdzia�a� – naukowcy poszukuj� obecnie kolejnych galaktyk o tak dziwacznej charakterystyce, jednak jak dot�d bez sukces�w.

Mo�na wi�c ocenia� prac� astronoma jako rutynowe, �mudne zaj�cie – jednak w sytuacji tak ekscytuj�cego odkrycia wszystkie znoje i godziny nudy szybko odchodz� chyba w zapomnienie, prawda?

Praca naukowc�w w “Astrophysical Journal”

�r�d�a:

Link 1

Link 2

Link 3

Zdj�cie: John Cannon we w�asnej osobie

�r�d�o zdj�cia

Credit: Macalester College/J. Cannon
Wy�wietl pe�ny artyku�

Nie wiem na jakich danych obserwacyjnych autorzy wysnuli takie wnioski, ale od razu przypomina mi si� hipoteza (nie pami�tam czyja :( ) i� ka�da wy�ej rozwini�ta cywilizacja potrzebuje coraz to wi�kszych ilo�� energii. Post�p technologiczny w ko�cu doprowadzi do faktu i� nasze zielone ludziki otworz� sfer� na oko�o gwiazdy macierzystej, i innych, kt�ra to b�dzie przechwytywa�a promieniowanie jak i energie. Teraz �atwo si� domy�li� i� �dlatego w�a�nie nie widzimy �adnych gwiazd, przynajmniej w zakresie "wy�szych energii", nie mniej energia nie ginie i zapewne zauwa�ymy wzmo�on� emisje �zakresie cho�by podczerwonym ;) Ale bez danych mo�emy sobie tak dywagowa� zw�aszcza �e artyku� to 20 dolar�w :/

Podobne

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Odszkodowanie za dziurę w drodze